Epiko 60: "Tayong Mga Alagad ng Singit... Este Sining Pala"

Sining.

Para itong pag-ibig, hindi natin alam ang eksaktong interpretasyon nito sa bawat isang tao. Iba-iba ang pakuhulugan nito. Iba-iba din ang opinyon dito. Iba-iba din ang nakakaintindi dito.
Kamakailan, nanggaling ako sa Cultural Center of the Philippines. Sabi nga nang namayapang si Ninoy Aquino, ito ang “Pantheon” o “Acropolis” ng rehimeng Marcos (partikular para kay Imelda) dahil sagisag ito ng imortalidad ng madugo at nakakatakot na kasysayan ng pulitika sa bansa. Ngunit kung titingnan ito sa ibang prospektibo, mabuti na mayroon tayong ganitong klaseng lugar sapagkat dito nagsasama-sama at nagkikita-kita ang mga primyadong alagad ng sining sa bansa, Binibigyan ng pagkakataon ang mga Pilipinong astist na ipakita sa maraming tao ang kanilang talent at paraan ng kanilang ekspresyon sa pamamagitan ng sining.

Ngunit nakakalungkot isipin na sa kasalukuyan ay parang nawawala na ang interes ng masa sa sining. Hindi tulad noong panahon na wala pang internet, cable channels at high-tech na gadgets, iba na an gang pananaw ng mga Pilipino tungkol sa konsepto ng sining.

Ano nga ba talaga ang sining at kailan nagiging sining ang gawa ng isang tao?

Tulad ng sinabi ko kanina, hindi natin alam ang eksaktong interpretasyon nito sa bawat isang tao. Iba-iba ang pakuhulugan nito. Iba-iba din ang opinyon dito. Iba-iba din ang nakakaintindi dito.
Pero maiba ako ng tanong, may sining ka ba sa katawan?

Hindi ako tumutukoy sa kung ano ang estilo ng iyong pananamit, ang hilig mong musika o talento mo sa pagguhit, pagkanta, pagsayaw o pagsulat. Ang tinutukoy ko ay kung paano mo nabibigyang-halaga o pagpapahalaga sa isang ekspresyon ng tao sa pamamagitan ng siniing. Hindi ko din alam kung ano ang isasagot dito. Kahit na inaamin ko na may sining ako sa katawan, hindi ko pa din lubos na mainitndihan ang mga paintings nina Picasso at Van Gogh gayundin ang mga musika nina Beethoven at Mozart pati ang mga tula nina Pablo Neruda at Leo Tolstoy. Pero ang alam ko sa sarili ko na gusto ko ang mga lyrics na ginawa ni Daniel Johns at Joey Ayala, song arrangement ng Radioactive Sago Projects, Pinikpikan at mga nobela F. Sionil Jose.

Tulad ng sinabi ko kanina, muli, hindi natin alam ang eksaktong interpretasyon nito sa bawat isang tao. Iba-iba ang pakuhulugan nito. Iba-iba din ang opinyon dito. Iba-iba din ang nakakaintindi dito.
Alam ko na may sining sa katawang ang bawat isa. Nasa sa atin lang kung paano natin ito ipapakita sa maraming tao upang mabago ang kanilang perspejtibo sa buhay. Gamitin natin ang sining upang tulungan an gating bansa. Imulat sila sa hindi maipaliwanag na elemento nito. Ibahagi sa mga taong pwedeng pumuna o pumuri dito.

Ang mundo ay isang malaking entablado o canvass. Marami tayong pwedeng gawin. Huwag kang matakot. Ito ay likas lang sa mga mapanlikhang-isip na mayroon tayo. Dapat lang natin itong ipakita, ibahagi, ipagmalaki at higit sa lahat, pagyamanin.

Tandaan ang kasabihan, ang taong walang sining sa katawan ay taong walang kaluluwa.

 

 

Epiko 59: "Makakalimot Ka Din... Sana"

 

Marahil naranasan mo nang magmahal ng isang tao na higit pa sa inaakala mo. Na higit pa sa buhay mo. Na sa paglipas ng panahon, kahit na hindi na kayo nagkikita ay hindi mo pa din makalimutan. Na para siyang isang malalim na peklat na habambuhay nang nakamarka sa iyong puso o isang mahapding kahapon na hindi mo pinagsasawaang balik-balikan dahil sa sakit na nagbibigay sa iyo ng ngiti at pighati.

Pero may pagkakataon din na hindi namamalayan, sa paglipas ng panahon ay unti-unting nabubura sa iyong alaala ang isang mapait at matamis na kahapon kasama ang isang tao na inakala mo na makakasama mo habambuhay. Kung tutuusin, madaming beses ko nang inakala sa buhay ko na “siya” na talaga ang tao na makakasama ko sa aking pagtanda – na hindi na ako titingin sa iba at siya na ang huling tao na mamahalin ko bilang magkasintahan.

Ngunit ang mga iyon ay mga salita lang.

May ikukwento ako sa inyo.

Marahil dumating na sa punto na nais nang pakasalan ni Fred si Karla. Habang lumalapit ang araw ng kanilang pag-iisang dibdib, aksidenteng nagkita sina Fred at ang kanyang dating kasintahan bago si Karla, si Selene. Sa isang restaurant, nag-usap sila. Nagkamustahan, nagpalitan ng kwento, hanggang sa hindi sinasadyang naungkat ang kanilang nakaraan. Tumawa at ngumiti sila sa kanilang magagandang alaala at lumuha sa kanilang masasakit at malulungkot na kabanata ng kanilang pag-iibigan.

Hanggang sa magdesisyon sila na balikan ang lahat sa loob ng isang gabi. Matapos ang ginawa nila. Naging malinaw sa kanila na natutunan nilang kalimutan ang mga bagay sa kanila. Ngunit ang mga alaala na mayroon sila ay hindi na kailnaman mabubura. Kung ang emosyon o pag-ibig man ay lumlipas, ang mga alaala ay kailanman na mananatili.

Sa isang relasyon, mahalaga ang mga alaala na nagsisilbing pinto sa kanilang pagsasama. Ito din ang dahilan kung bakit hindi bumibitaw ang isang nagmamahal dahil mahalaga ang mga alaala na iniwan sa kanya. Kahit na gusto natinitong kalimutan, hindi ito nagiging madali sapagkat matindi ang emosyon ang nakapaloob dito.

Ang pag-ibig ay my kalakip na alaala pero ang alaala ay pwedeng walang kalakip na pag-ibig. Ito ang pagkakaiba ng dalawa. Kung gusto nating makalimot sa isang mapait na nakaraan, gumawa ka ng mga bagong alaala – sa piling ng iba. Dahil dito, matatabunan at tuluyang mabubura ang isang alaala na gusto nating kalimutan. At kung ang pag-ibig mo man ay naglalaho, subukang balikan ang magagandang alaala na magpapaalala sa tunay mong nararamdaman. Nasa sa atin kung gusto nating bitawan ang mga alaala na dapat kalimutan. Sa bandang huli, nasa sa atin ang huling desisyon. Hindi natin kailangang biglain o pwersahin ang mga sarili natin. Panahon lang makakapagpasya.

Alaala lang ang dahilan kung bakit natin gustong magmahal at makalimot. Alaala din ang dahilan kung bakit tayo natututo at nagkakamali sa pagmamahal. At higit sa lahat, alaala ang nagbibigay saysay kung bakit tayo dapat mabuhay at magmahal.

Epiko 58: "Pagbabago"

Pagbabago.

Ito marahil ang bukang-bibig ng lahat ng nag-aasam ng kaginhawaan, kaayusan, kaukulan at kagandahan ng buhay. Ang salitang ito ay hindi na ordinaryo sa atin. Maliit man o malaki ang saklaw nito, ito ay ninanais ng kahit sino man sa atin.

Sa ating mundong ginagalawan, madami tayong gusto na mabago sa atin paligid, pamumuhay, emosyon, pangarap at estado sa buhay. Ayon nga sa kasabihan, “ang tanging permanente sa mundo ay ang pagbabago.” Gusto natin ang pagbabago. Ngunit sa iba, ito ay sisira lamang sa kung anong mayroon sa kasalukuyan.

May isa akong kwento na ibabahagi sa inyo.

May isang mag-aaral ng medisina na nakita at namulat sa isang maling sistema na kung saan hindi niya nagugustuhan ang patakaran ng mga kapitalistang Amerikano sa kanilang bansa. Nag-aral siya, hinubog ang prinsipyong naging susi sa kanyang ideyalismo at hindi nagtagal ay naging lider ng isang gerilya. Hindi siya natakot pumatay alang-alang sa prinsipyo. Kasama ang isang batang abugado (Fidel Castro), napagtagumpayan nila na mapatalsik ang kasalukuyang pamahalaan at naitatag ang isang bagong gobyerno na pabor sa kanyang paniniwala. Wala siyang inisip kundi ang mabuting kapakanan ng kanyang mamamayan at ipinaglalabang konsepto ng bagong pamamahala.

Dahil sa kanyang talino, diskarte, ideyalismo at pananaw, naging banta siya sa mga kapitalistang Amerikano na maaaring makapagpabagsak sa kanilang ekonomiya maging sa kanilang pulitika na naghahari sa halos kalahati ng mga bansa sa mundo. Gumawa sila ng paraan para mapabagsak siya dahil maari siyang magpasiklab ng “Ikatlong Digmaang Pandaigdig”. Inusig, ginipit at sa bandang huli ay pinatay. Ngunit bago siya patayin, sinabi niya ito: “Mamamatay man ang katawan ko ngunit hindi ang paniniwala ko.”

Ang kanyang kamatayan ay naging simbulo ng kabataan na nag-aasam ng pagbabago sa kanyang lipunan bilang isang “rebulusyonaryo.” Sa bawat damit, larawan at mga taong kinikilala ang kanyang kabayanihan at kagitingan, isa siyang alamat, bayani at modelo. Tulad niya, gusto kong sundan ang mga yapak niya.

Ang tinutukoy ko ay si Ernesto “Che” Guevara. Malamang kilala niyo siya bilang isang komunista o sosyalista. Pero para sa akin, siya ang perpektong imahe ng isang taong nag-aasam ng pagbabago.

Pagbabago.

Ito ang inaasam ng lahat. Ngunit itanong mo sa sarili mo, may nagawa ka ba?

Maraming pulitiko ang nagsasabi na magkakaroon ng pagbabago. Pero dahil sa pagkagahaman, nakakalimutan na nila ito at naipasa na sa mga susunod na henerasyon o salinlahi. Kaya nga kung titingnan niyo, walang pagbabago ang nagaganap Bilang isang kabataan, kaya mo bang mag-rebolusyon sa mga dinastiyang nangyayari sa ating pulitika. Sana kasingtapang natin si Che Guevara. Sana madaming Che Guevara sa ating bansa nang sa ganoon ay makuha natin ang pagbabagong inaasam natin.

Epiko 33: Mag-Isip Ka Nga!

Sa panahon na umiiral ang mabilis, mura at komportableng pakikipag-komunikasyon, nararamdaman na natin ang kaibahan ng buhay noon at ngayon. Bilang isang tao na nabuhay sa dekadang otsenta, nagkaisip sa dekada nobenta at naging tunay na tao sa dekada natin sa kasalukuyan. Masasabi ko na ang laki ng pinagbago ng lahat. Kamakailan lang ay laman ng lahat ng pahayagan, balita sa radyo at telebisyon ang  Republic Act No. 10175 o ang “Cybercrime Act.” (kung tutuusin ay talagang binasa koi to para maintindihan ko ang ikinapuputok ng butse ng nakakarami.) Tulad ng nakasanayan, dapat akong magsalita sapagkat baka ito na ang huli kong blog kapag nagkataon.

Ayon sa Republic Act No. 10175 Chapter II, SEC  6:  Cyber-squatting. – The acquisition of a domain name over the internet in bad faith to profit, mislead, destroy reputation, and deprive others from registering the same, if such a domain name is: (i) Similar, identical, or confusingly similar to an existing trademark registered with the appropriate government agency at the time of the domain name registration: (ii) Identical or in any way similar with the name of a person other than the registrant, in case of a personal name; and (iii) Acquired without right or with intellectual property interests in it.

Mmmmmm… Naintindihan mo ba? Eto naman… subukan mong intindihin.

SEC. 16. Custody of Computer Data. — All computer data, including content and traffic data, examined under a proper warrant shall, within forty-eight (48) hours after the expiration of the period fixed therein, be deposited with the court in a sealed package, and shall be accompanied by an affidavit of the law enforcement authority executing it stating the dates and times covered by the examination, and the law enforcement authority who may access the deposit, among other relevant data. The law enforcement authority shall also certify that no duplicates or copies of the whole or any part thereof have been made, or if made, that all such duplicates or copies are included in the package deposited with the court. The package so deposited shall not be opened, or the recordings replayed, or used in evidence, or then contents revealed, except upon order of the court, which shall not be granted except upon motion, with due notice and opportunity to be heard to the person or persons whose conversation or communications have been recorded.  SEC. 17. Destruction of Computer Data. — Upon expiration of the periods as provided in Sections 13 and 15, service providers and law enforcement authorities, as the case may be, shall immediately and completely destroy the computer data subject of a preservation and examination. SEC. 18. Exclusionary Rule. — Any evidence procured without a valid warrant or beyond the authority of the same shall be inadmissible for any proceeding before any court or tribunal. SEC. 19. Restricting or Blocking Access to Computer Data. — When a computer data is prima facie found to be in violation of the provisions of this Act, the DOJ shall issue an order to restrict or block access to such computer data. SEC. 20. Noncompliance. — Failure to comply with the provisions of Chapter IV hereof specifically the orders from law enforcement authorities shall be punished as a violation of Presidential Decree No. 1829 with imprisonment of prision correctional in its maximum period or a fine of One hundred thousand pesos (Php100,000.00) or both, for each and every noncompliance with an order issued by law enforcement authorities.

Tapos ngayon paba-black profile picture ka sa facebook? Kung tutuusin maganda ang panukala. Kaso para sa mga umeepal ng maaga sa eleksyon, “big deal” ito sa kanlia dahil malamang ay pagti-tripan na naman sila ng mga netizens. Kung sa ordinaryong tao, wala itong epekto. Pero sa mga katulad namin na malayang nakakagawa ng mga bagay sa internet, malaking problema ito sa amin. Kung mangungurakot o gusto niyong gawing business ang pulitika, huwag kayong mandamay ng mga katulad naming na malayang nagagawa ang lahat sa internet. Hinahayaan namin kayong gawin ang trabaho niyong magpalaki ng tiyan… kaya hayaan niyo kaming babuyin naming kayo sa paraan na kaya namin. Hindi naman siguro masama kung ipadama mo na tutol ka sa panukalang ito.

Epiko 57: "MMK (Muntik Maging Kami)"

Malamang nangyari sa ito sa inyo…

Isang espesyal na pakiramdam na hindi masabi sa isang tao dahil sa pinanghahawakan “pagkakaibigan” ana iniiwasang masira.

Pero bakit nangyayari ang mga ganitong bagay?

May kasabihan tayo na ang bawat relasyon ay nagsisismula sa pagkakaibigan. Natural lang ito dahil siyempre, kailangan mong kilalanin ang taong napupusuan mo at ang pinakamadaling paraan ay kaibiganin mo siya.

Pero paano kung ganito ang sitwasyon? Nai-inlove ka sa iyong kaibigan pero ayaw mong masira ang inyong magandang samahan? Ano ang gagawin mo?

Mahirap ‘yan.

Isang kwento ang ibahahagi ko sa inyo.

May isang lalaki na nakakilala ng isang babae. Dahil nga type niya ito, kinaibigan niya ito. Ngunit sa paglipas ng panahon, hindi na naiya inatim na makuha ang pag-ibig niya sa babae dahil ayaw niyang masira ang pagkakaibigan nila. Naging malapit sila sa isa’t-isa at nagging espesyal ang kanilang samahan bilang magkaibigan. Ayaw isugal ng lalaki kung anong mayroon sila ng babae sa kasalukuyan. Alam niya na mahal niya ang babae ngunit kung aamin siya ng kanyang nararamdaman ay maaaring mawala ang samahan nila na itinuturing niyang isang napakahalagang kayamanan… kahit alam niya na araw-araw siyang nasasaktan.

Parang sugal lang ang pag-ibig. Matalo ka man o manalo sa laro, tanggapin mo. Ngunit dahil may mga pagkakataon na “playing safe” tayo sa sa laro ng mga puso. Minsan ninanais pa natin ang maging kaibigan dahil ayaw nating mawala ang isang tao sa buhay natin. Okay lang naman ang ganitong “relationship status” ngunit sa bandang huli, hindi mo alam ang kahihinatnan ng ganitong klaseng pakiramdam.

Masakit, mahirap at higit sa lahat, katangahan ang ganitong klaseng sitwasyon. Ngunit ganito talaga kapag nagmamahal. Hindi lahat ay may magandang katapusan. Kahit na sabihin na sa pagkakaibigan nagsisimula ang lahat, minsan bitin… sa pagkakaibigan din natatapos ang lahat.